RETORICA IN PRESENTATIES, ZO PAK JE DAT AAN 

Als je iets wil doen wanneer je een presentatie geeft, is het wel jouw publiek overtuigen van jouw boodschap. En dat doe je natuurlijk het beste door te zorgen dat je jouw verhaal vertelt op een boeiende, memorabele en invloedrijke manier. Daarom pleiten wij voor The Art & Science of Great Presentations: presentaties die écht impact maken. En om dat te kunnen doen, moet je vertrouwen op de kracht van retorica. In deze blog leggen we je uit wat retorica inhoudt en hoe je de kracht van retorica voor je kan laten werken tijdens een performance.  

Als een spreker kan je het gebruiken om een boodschap over te brengen op een manier die boeiend, memorabel en invloedrijk is. En de sleutel tot deze impact ligt vaak in het ritme van je woorden. Hier zijn enkele retorische technieken die je kunt toepassen in jouw presentaties voor een krachtiger ritme en sterkere overtuigingskracht. 

Wat is retorica precies? 

Voordat we in retorische technieken gaan duiken, gaan we je uiteraard eerst uitleggen wat retorica nu eigenlijk precies is.  

Retorica is de kunst van overreding. Als je kijkt naar de betekenis van dit Oud-Griekse woord, is het afgeleid van het woord ‘retor’, wat ‘leraar’ of ‘spreker’ betekent. Retorica is dan ook letterlijk de sprekerskunst of redenaarskunst te nemen. Oftewel, het mooi kunnen verwoorden van gedachten, ideeën en daden waar we mensen naartoe willen brengen. 

In de Griekse Oudheid was de retorica al belangrijk. Niet in het minst omdat je toen nog geen PowerPoint had 😉. Taal en spreken was de kracht waar redenaars op moesten vertrouwen. Dus ze deden niet anders dan ‘goede verhalen’ vertellen. Schrift kwam nog niet veel voor en veel mensen konden ook nog niet lezen. Het is dan dus ook logisch dat er in die tijd heel veel aandacht werd besteed aan het goed opbouwen van een betoog. Voor het toespreken van het volk moest je immers én de juiste taal én de mooiste woorden én de beste stijlfiguren spreken… 

Kortom: vanuit de Oude Grieken was ‘verhalen vertellen’ de kracht omdat ze toen niets anders hadden dan het gesproken woord. Na de uitvinding van de boekdrukkunst was er nog steeds de behoefte om het geschreven woord ook met verhalen over te brengen. En nu leven we in een tijd waarin we overspoeld worden met media en hebben we behoefte aan mooie, duidelijke en eloquente verwoordingen. Daarom is de retorica – de kennis ervan, je erin verdiepen en alle achtergronden die er zijn – enorm waardevol. Er is zóveel bedacht: als het gaat om argumentatie, achtergronden, hoe je je uitdrukt… Er is zóveel gedaan aan voorwerk door onze voorouders. Laten we dat vooral inzetten. 

Hoe kan je retorica praktisch inzetten? 

Goed, nu je meer weet over de oorsprong en achtergrond van retorica, kunnen we duiken in verschillende retorische technieken. Deze kan je inzetten tijdens het geven van een presentatie om je overtuigingskracht sterker te maken. De sleutel tot impact zit hem met name in het ritme van je woorden. Als je deze technieken toepast in jouw spreken, weten we zeker dat je meer impact zal maken op je publiek.  

Retorische technieken die je kunt gebruiken in je presentatie:

  1. Alliteratie

Alliteratie is het gebruik van dezelfde beginletter of klank aan het begin van aangrenzende of nauw verbonden woorden in een zin. Zoals de ‘st’-klank in ‘De conclusie: frames sturen sterk.’ Deze techniek kan een cadans in je spraak creëren, waardoor je woorden aantrekkelijker en gedenkwaardiger worden voor je publiek. Neem bijvoorbeeld de zin ‘Mensen maken momenten’. Hier zorgt de herhaalde ‘m’-klank voor een hoorbaar ritme en cadans, waardoor de zin beter blijft hangen. 

  1. Ellips

De ellips is een stijlfiguur waarbij één of meer woorden worden weggelaten. Dit kan je zin een spreektalig en ritmisch karakter geven. Neem bijvoorbeeld ‘De ‘intelligente’ lockdown: de Nederlandse aanpak tijdens de eerste coronagolf’. De dubbele punt vervangt de persoonsvorm, wat de zin ritmischer en boeiender maakt. Een ander voorbeeld van een ellips: ‘Duurzaamheid: onze belofte voor de toekomst’. Hier wordt de persoonsvorm ‘is’ wederom weggelaten. 

  1. Drieslag

De drieslag is een retorische techniek waarbij drie gerelateerde punten of ideeën worden genoemd voor een krachtig ritmisch effect. Zoals in de zin ‘Geen strenge, harde, volledige lockdown.’ Zet deze techniek in tijdens je presentaties om je punten sterker te benadrukken en te zorgen dat je publiek ze makkelijker kan onthouden. Stel je voor dat je een presentatie geeft over innovatie in technologie. Je zou kunnen zeggen: ‘Innovatie gaat over durven, dromen en doen’. Deze drieslag zorgt voor een ritme in je zin en benadrukt de drie aspecten van innovatie die je wilt overbrengen. 

  1. Tegenstelling

Tegenstellingen kunnen ook een ritmisch effect creëren door het contrast tussen ideeën of concepten. Dit kan helpen om bepaalde punten in je presentatie te benadrukken, zoals in de zin ‘Als je tegen verlichting bent, dan ben je dus voor verzwaring’. Een ander voorbeeld kan zijn om, als je bijvoorbeeld een presentatie geeft over het belang van balans in het leven, te zeggen: ‘Het is niet alleen werk, maar ook ontspanning. Niet alleen geven, maar ook ontvangen.’ Hier wordt een ritme gecreëerd door de tegenstelling tussen bepaalde, herkenbare concepten. 

  1. Herhaling

Herhaling is een krachtig retorisch hulpmiddel dat de structuur en het ritme van je presentatie kan verbeteren. Je kan de techniek van herhaling gebruiken om nadruk te leggen op je boodschap. Er zijn verschillende manieren om herhalingen te maken als je spreekt, waaronder het gebruiken van een anafoor, diacope, chiasme, herhaling met variatie, en herhaling met pauze. 

Een anafoor in een presentatie over teamwerk kan zijn: ‘Samen staan we sterk. Samen kunnen we overwinnen. Samen kunnen we het verschil maken.’ Door constant de frase ‘samen kunnen we’ te herhalen, kan je de kracht van samenwerking benadrukken. 

Een diacope herhaalt een woord of frase met iets ertussen, zoals ‘Wat we hier zien is framing – een sterk staaltje framing.’  

Een chiasme spiegelt twee zinnen of zinsdelen, zoals bij ‘Dames en heren, jongens en meisjes…’.  

Daarnaast kan je een herhaling met variatie (hetzelfde zeggen, maar dan op een andere manier) en een herhaling met pauze inzetten om extra impact te creëren. 

Door deze retorische technieken toe te passen in je presentaties, kan je je publiek meer betrekken, je punten beter overbrengen en je algehele overtuigingskracht vergroten. Het beheersen van deze technieken kan het verschil maken tussen een goede spreker en een uitzonderlijke spreker. Vergeet niet, de sleutel tot succesvolle retorica is oefenen. Blijf daarom oefenen om jezelf te verbeteren en experimenteer met deze technieken in je toekomstige presentaties voor een nog grotere impact.  

Aan de slag! 
Wil jij aan de slag met het toepassen van retorica op jouw verhaal? Schrijf je tekst dan eens helemaal uit en kijk waar je welke retorische elementen kan toepassen. Kan je er wel wat ondersteuning bij gebruiken? Download dan ons gratis canvas met oefeningen om zelf mee aan de slag te gaan, begeleid door een video van professioneel spreker Richard de Hoop. Kom je er toch niet helemaal uit of wil je graag dat er een professional met je meekijkt? Schakel dan de hulp in van een van onze content designers, Kees en Peter. 

Wil je ondersteuning, coaching of een programma volgen? Neem contact met ons op. Ook kan je nog even kijken op de download pagina voor eigen ontwikkeling.